De bunker behorende tot Navigatiestation Groningen is uitgerust geweest met een rondzoekradar van het type ER 438. De bunker zelf heeft aan de zijkant een grote toegang waardoor het mogelijk is geweest om de benodigde apparatuur naar binnen te kunnen brengen. In de bunker zelf zijn twee ruimtes waar de apparatuur heeft gestaan opgesteld en er is een luchtbehandelingsruimte aanwezig geweest. Alle bunkers in dit complex zijn tevens ook voorzien van een nooduitgang en een toilet. Tegenwoordig is de bunker geheel afgesloten en enkel vanaf de buitenkant te bekijken. Bron: www.bunkerinfo.nl.

Aan de Marsumerweg tussen Holwierde en Marsum liggen zeven bunkers van 12 meter diep uit de Koude Oorlog, die in gebruik zijn geweest als navigatiestation door de Koninklijke Luchtmacht; Navigatiestation Groningen of Navigatiestation G of kortweg NS-G, callsign Floorspace, een voorloper van AOCS NM. De bunkers zijn aangelegd ter vervanging van een eerder navigatiestation uit 1949 bij Oling. De bouw heeft plaatsgevonden tussen 1953 en 1957 en kostte enkele miljoenen guldens[1]. Vanaf 1958 zijn deze bunkers in gebruik om vijandelijke vliegtuigen op te sporen en te volgen. De manschappen vormen onderdeel van de 928e afdeling lichte Lua Territoriaal en zijn gelegerd geweest in de Pieter Bieremakazerne en (vanaf 1953 ook) in het nieuwe Kamp Fivelingo, later hernoemd tot Willem Lodewijk van Nassaukazerne, in Appingedam. Er kunnen in die tijd 378 manschappen verblijven in de bunkers.

Willem Lodewijk van Nassaukazerne aan de Westersingel in Appingeda in 1960. Collectie Eemsdelta, voormalige gemeente Appingedam. Bron: Beeldbank Groningen.

De radar kan vliegtuigen waarnemen tot bij Berlijn. De commandobunker bestaat uit enkele tientallen ruimtes verdeeld over twee verdiepingen, heeft muren tot 5,6 meter dik en is voorzien van massieve gasdichte stalen deuren. In het geval van een atoomaanval is voorzien in een spouwmuur en een pompinstallatie om bij een scheur in de buitenmuur het grondwater weer te kunnen wegpompen. De ingangen van alle zeven bunkers zijn op 1,5 meter boven NAP geplaatst om in het geval van een dijkdoorbraak niet onder te lopen. Om zelfvoorzienend te kunnen zijn heeft het complex de beschikking gehad over drie generatoren van elk 250 kW en is een drinkwatervoorraad van 160.000 liter aanwezig, zodat men twee tot drie maanden ondergronds kan blijven. Voor de communicatie met de buitenwereld heeft men de beschikking over 1800 telefoonlijnen.

De bunkers blijven slechts 6 jaar in gebruik. Het zou in die tijd het modernste station van West-Europa zijn geweest. In 1963 gaan echter al de eerste geruchten dat het station zal worden opgeheven[2], waarna in 1964 het navigatiestation de deuren sluit in verband met een reorganisatie. De taken worden overgenomen door een station bij Wittmund in Oost-Friesland. In 1965 worden de tien meter lange antennes verwijderd[3] en overgebracht naar een ander station in Duitsland. Het station blijft tot het einde van de Koude Oorlog stand-by voor mogelijke heringebruikname.

De bunkers worden sinds 1992 beheerd door de Stichting Cold War Historical Center uit Uithuizen, vroeger onderdeel van het voormalige Museum 1939-1945. Een plan om de bunkers in te richten tot museum heeft het niet gehaald doordat het voldoen aan de veiligheidsvoorschriften en het aanleggen van vluchtwegen te veel geld zou gaan kosten (enkele miljoenen). Sindsdien worden de bunkers enkel beveiligd tegen vandalisme en diefstal.

Ingang Commandobunker te Marsum. Navigatiestation Groningen (NS-G). Bron: www.bunkerinfo.nl.

Ben van der Laan, tegenwoordig nog woonachtig in Appingedam vertelt het volgende over zijn werk in de bunkers:
“In de Koude Oorlog wordt de spanning tussen de deels communistische landen en vooral Rusland opgevoerd. De Nederlandse regering is de mening toegedaan dat het luchtruim beter beveiligd dient te worden en ontwikkelt in de vijftiger jaren een goede mogelijkheid. De oorlog in Nederlands Indië is beëindigd en daar staat een compleet radarstation opgesteld, weliswaar gemonteerd op zware vrachtwagens maar dat is geen probleem. Hoeveel het precies zijn geweest is mij niet bekend maar mijn schatting is ongeveer 8 á 10. Dit radar systeem wordt in z'n geheel met vrachtschepen naar Nederland vervoerd. De standplaats is al bekend en ze worden op een weiland neergezet aan de boorden van het Eemskanaal. Hier hebben ze jaren gefunctioneerd en het terrein wordt bewaakt door de LBK, het Luchtmacht Bewakings Korps. Echter men komt na enige tijd tot de conclusie dat het totaal geen bescherming biedt tegen luchtaanvallen en men besluit een kostbaar project te gaan uitvoeren bij het dorpje Marsum, gelegen enkele kilometers vanaf Holwierde. Uitvoerder dhr. Roffel moet zorg dragen dat er een geweldige bunker deels ondergronds en dikke muren van beton wordt gebouwd. Het interne gedeelte is van alle gemakken voorzien zodat men bij overstromingen vanuit de Eems maanden in dit bolwerk kan opereren. Onderin staan 2 forse dieselmotoren die voor de broodnodige energie moeten zorgdragen, verder zijn er een noodpakket en drinkwater. Er is zelfs een kantine voor de manschappen inclusief een meterslange aquarium met tropische vissen.

De manschappen die het zaakje moeten bedienen werken in ploegen en worden met vrachtauto’s aangevoerd uit de kazernes in Appingedam. Dit zijn de nieuw gebouwde Johan Willem Friso Kazerne en de oude Ambachtschool die is omgebouwd tot Pieter Boerema Kazerne. Door de aanwezigheid van de militaire eenheden bestaat er voor de Damster bevolking gelegenheid om de vele personeelsfeesten te bezoeken van de welzijnzorg en hier wordt dan ook gretig gebruik van gemaakt.

Er zullen ongetwijfeld meerdere wetenswaardigheden te vertellen zijn, maar de kennis die ik vergaard heb, is te danken aan de dienst die ik heb mogen doen op beide locaties.”[4]

Hoewel deze bunkers geheel onder de grond liggen is er toch het één en ander van zichtbaar. Bron: www.bunkerinfo.nl.

Wat er over is
Het Navigatiestation in Groningen bestaat nog uit vijf radarbunkers een commandobunker en nog enkele kleinere werkjes. Deze gebouwtjes hebben een ondersteunende functie gehad waarschijnlijk hoofdzakelijk voor de stroomtoevoer voor de radars. Hoewel deze bunkers geheel onder de grond liggen is er toch het één en ander van zichtbaar. Onder andere is er een pantserkoepeltje te vinden welke afkomstig is van een gesloopte Duitse bunker uit Zeeland. Dit koepeltje is aangepast en heeft dienst gedaan als nooduitgang. Ook zijn er twee grote ventilatieschachten zichtbaar en enkele ingangen tot de bunkers. De eigenaar van het complex, een particulier,  is echter niet zo gecharmeerd van ongewenste bezoekers en raadt mensen aan het complex niet te betreden. Het gebied is goed beveiligd en wordt onder andere door de politie in de gaten gehouden[5].

Hoewel deze bunkers geheel onder de grond liggen is er toch het één en ander van zichtbaar. Onder andere is er een pantserkoepeltje te vinden welke afkomstig is van een gesloopte Duitse bunker uit Zeeland. Dit koepeltje is aangepast en heeft dienst gedaan als nooduitgang. Ook zijn er twee grote ventilatieschachten zichtbaar en enkele ingangen tot de bunkers. Bron: www.bunkerinfo.nl.

Zie voor meer bunkers het fotoalbum. Klik hier.